сөм тою

яңакларга бәрелгән җилне тою — ощуща́ть, чу́вствовать ве́тер на щека́х

тоз тәмен тою — ощуща́ть вкус со́ли

үзен зәгыйфь итеп тою — почу́вствовать себя́ сла́бым

вакыйгалар кая барганын тою — догада́ться о направле́нии собы́тий

аерманы тою — поня́ть ра́зницу

тирәнтен тою — глубоко́ вника́ть

тоя белү — уме́ть понима́ть; уме́ть проника́ть в суть; уме́ть вника́ть

тоймасаң тойдырырмын — не чу́ешь, приведу́ тебя́ в чу́вство

ул йорт алдан матур күренә — э́тот дом краси́во вы́глядит с фаса́да

колоннада алдан бару — шага́ть в голове́ коло́нны

сезнең чират алдан — ва́ша о́чередь впереди́

ишектән алдан керү — войти́ в дверь пе́рвым

чаңгы ярышында алдан килү — прийти́ пе́рвым в лы́жных го́нках

акчаны алдан түләп кую — уплати́ть де́ньги вперёд

алдан билгеләп кую — намеча́ть зара́нее

алдан әзерләп куйган җаваплар — отве́ты, пригото́вленные зара́нее

мәкаләне алдан җитәкчегә күрсәтү — показа́ть статью́ предвари́тельно руководи́телю

рольләрне алдан бүлеп кую — распредели́ть ро́ли зара́нее

алдан борчылып торырга кирәкми — не сле́дует беспоко́иться зара́нее

аның язмышы алдан хәл ителгән иде инде — его́ у́часть была́ уже́ предрешена́

билетларны алдан сату кассасы — ка́сса предвари́тельной прода́жи биле́тов

алдан сөйләшеп кую буенча — по предвари́тельной договорённости

алдан өлгерү — успе́ть пора́ньше

лекция ун минут алдан башланды — ле́кция начала́сь на де́сять мину́т ра́ньше

билетны ун көн алдан алу — купи́ть биле́т за де́сять дней вперёд

алдан күрү — предусма́тривать/предусмотре́ть, предви́деть; предугада́ть/предуга́дывать || предви́дение; предуга́дывание

алдан күрүчәнлек — предусмотри́тельность; дальнови́дность, прозорли́вость, яснови́дение

дөньяның берлеге — еди́нство ми́ра

дөньяның барлыкка килүе (килеп чыгуы, яралуы) — происхожде́ние вселе́нной

объектив (материаль) дөнья — объекти́вный (материа́льный) мир

дөнья кисәкләре — ча́сти све́та

бөтен дөньяны әйләнү — объе́хать весь мир

дөньяда беренче космик очыш — пе́рвый в ми́ре косми́ческий полёт

дөнья әйләнә сәяхәт — путеше́ствие вокру́г све́та (Земли́)

дөнья чемпионы — чемпио́н ми́ра

дөнья сугышы — мирова́я война́

дөнья базарына чыгу — вы́йти на мирово́й ры́нок

моны бөтен дөнья белә — э́то зна́ет весь мир (весь свет); э́то зна́ют все (все лю́ди)

бөтен дөньяга танылу — просла́виться на весь мир; станови́ться всеми́рно изве́стным

дөнья безгә карый — челове́чество (весь мир) смо́трит на нас

дөнья мәсхәрәсенә калдыру — опозо́рить пе́ред все́ми (всем ми́ром)

антик дөнья — анти́чный мир

иске дөнья — ста́рый мир

капиталистик дөнья — капиталисти́ческий строй

дөньяны үзгәртеп кору — преобразова́ть мир

йолдызлар дөньясы — звёздный мир

хайваннар дөньясы — живо́тный мир; фа́уна

үсемлекләр дөньясы — расти́тельный мир; фло́ра

су асты дөньясы — подво́дный мир

җир асты дөньясы — подзе́мный мир

дөньяга үз күзләрең белән карау — смотре́ть на жизнь (мир) свои́ми глаза́ми

дөнья үзе өйрәтә — жизнь сама́ у́чит

дөньяны аңламау — не понима́ть жизнь

дөньядан бизү (тую) — потеря́ть интере́с к жи́зни

дөнья эшләре — жите́йские дела́

дөнья мәшәкатьләре — жите́йские (мирски́е) забо́ты

дөнья ыгы-зыгысы — мирска́я суета́

бу дөнья — э́тот мир; земна́я жизнь

теге дөнья — тот мир, загро́бный мир (жизнь)

фани дөнья — бре́нный (тле́нный) мир

дөнья куласа, әйләнә дә бер баса — всё мо́жет измени́ться; всё течёт, всё меня́ется

музыка дөньясы — мир му́зыки

әдәбият дөньясы — мир литерату́ры

коллар һәм ачлар дөньясы — мир голо́дных и рабо́в

матурлык дөньясы — мир красоты́

фән дөньясы — нау́чный мир

кешенең эчке дөньясы — вну́тренний мир челове́ка

уйлар һәм хисләр дөньясы — мир чувств и мы́слей

мәйданда дөнья халык — на пло́щади о́чень мно́го (у́йма) наро́ду

дөнья вакыт үтте — прошла́ у́йма вре́мени

эш дөнья — у́йма дел

дөнья акча тоту — израсхо́довать о́чень мно́го (у́йму) де́нег

дөнья аныкы (дөнья безнеке; дөнья минеке) — быть (чу́вствовать себя́) на седьмо́м не́бе; быть (чу́вствовать себя́) на верху́ блаже́нства; попа́сть на седьмо́е не́бо

дөнья әйтү — говори́ть у́мные (де́льные) слова́ (сове́ты)

дөнья бабай — жизнь-нужда́

дөнья байлыгы — ро́скошь

дөнья бәясе — на вес зо́лота

дөнья бәясе торырлык — о́чень дорого́й

дөнья белән исәпләшмәү — не счита́ться с но́рмами жи́зни

дөнья болгату (дөнья бутап йөрү) — баламу́тить

дөнья бу! — жизнь есть жизнь!

дөнья газабы күрү (дөнья газабы тату; дөнья газабы чигү; дөнья мәшәкате күрү; дөнья мәшәкате тату; дөнья мәшәкате чигү) — мы́кать век (жизнь)

дөнья гизү — стра́нствовать, путеше́ствовать, скита́ться по све́ту

дөнья гүзәле — пи́саная краса́вица; короле́ва красоты́

дөнья дөньялыгын итә — жизнь берёт своё

дөнья җәһәннәме — ад кроме́шный

дөнья җимерелмәс — ничего́ (стра́шного) не случи́тся

дөнья җимерелү — ≈ свет поме́рк в глаза́х

дөнья йөзе — бе́лый (бо́жий) свет

дөнья киң — свет кли́ном не сошёлся

дөнья корткычлары — парази́ты о́бщества

дөнья көтә белми торган — непракти́чный, нео́пытный

дөнья көтү (дөнья сөрү) — жить, существова́ть; вести́ жизнь (хозя́йство)

дөнья кубару (дөнья куптару; дөнья күтәрү; дөнья туздыру) — подня́ть переполо́х (сканда́л); переполоши́ть, взбудора́жить

дөнья кубарып (дөнья куптарып; дөнья күтәреп; дөнья туздырып; дөнья җимереп) — во всю ива́новскую (о́чень гро́мко, о́чень бу́рно и т. п.)

дөнья кубарып йөрү (дөнья куптарып йөрү) — переполоши́ть, взбудора́жить

дөнья кубу — переполоши́ться, всполоши́ться

дөнья куу — стреми́ться нажива́ть добро́; быть ненасы́тным (жа́дным)

дөнья кую — сконча́ться, преста́виться

дөнья күзләре йомылу — ≈ усну́ть ве́чным (после́дним) сном

дөнья күчсә дә — хоть (е́сли да́же) свет перевернётся

дөнья оҗмахы — земно́й рай; ра́йская жизнь

дөнья рәхәте — ≈ не жизнь, а мали́на

дөнья тигезләнү (дөнья түгәрәкләнү; дөнья төгәлләнү) — вздохну́ть свобо́дно (облегчённо)

дөнья тулган — о́чень мно́го; хоть пруд пруди́

дөнья фани — жизнь быстроте́чна; мир не ве́чен

дөнья яралганнан бирле — с те́х по́р как существу́ет мир; с сотворе́ния ми́ра

дөнья яңгыратып — во всё го́рло (крича́ть); во всё ива́новскую

дөньяга баш булу (дөньяга баш хаким булу) — хозя́йничать, госпо́дствовать

дөньяга җигелү — окуну́ться (погрузи́ться, уходи́ть) с голово́й в жите́йские (мирски́е) забо́ты

дөньяга катышу — обща́ться с ми́ром

дөньяга китерү — произвести́ на свет, роди́ть (ребёнка)

дөньяга таралу (дөньяга таралу; дөньяга фаш булу; дөньяга җәелү) — вы́ступить (всплыть, вы́плыть, вы́йти) на свет бо́жий

дөньяда бер — еди́нственный в ми́ре, уника́льный

дөньяда булмаган — необыкнове́нный, из ря́да вон выходя́щий

дөньяда юк — нет в живы́х, у́мер

дөньяда яшәү яки үлем мәсьәләсе — вопро́с жи́зни и́ли сме́рти

дөньядан бизү (дөньядан тую) — разочарова́ться в жи́зни; потеря́ть интере́с к жи́зни

дөньядан ваз кичү — отреши́ться/отре́чься от жи́зни

дөньядан китү (дөньядан кичү; дөньядан күчү; дөньядан кайту; дөньядан үтү) — уйти́ из жи́зни

дөньядан югалу — забы́ться

дөньяны дер селкетеп — о́чень си́льно; во всю си́лу (мощь)

дөньяны онытып — забы́в обо всём

дөньяны тату — позна́ть жизнь

дөньяны ут алса да — ≈ случи́сь хоть пото́п; несмотря́ ни на что́

дөньяныкы дөньяда бетсен — свести́ счёты; не оста́вить на загро́бный суд

дөньяның асты-өскә килү — перевёртываться/переверну́ться вверх (кве́рху) дном

дөньяның астын-өскә әйләндерү — переверну́ть весь мир

дөньяның ачысын-төчесен тату — испи́ть (го́рькую ча́шу) до дна; испи́ть го́речь жи́зни

дөньяның дүрт ягына — на все четы́ре сто́роны

дөньяның дүрт ягыннан — со всех концо́в све́та

дөньяның очында (дөньяның кырыенда) — на краю́ све́та (о́чень далеко́)

дөньясы асты-өскә килсен — хоть кол на голове́ те́ши; случи́сь хоть пото́п; да́же е́сли весь свет перевернётся

дөньясын күрәсе килмәү — всё опосты́лело

дөньясын оныту — забы́ть обо всём на све́те

дөньясына исе китмәү — быть беспе́чным; хоть трава́ не расти́

җиденче бит — седьма́я страни́ца

җиденче май — седьмо́е ма́я

җиденче яшь белән бара — ему́ идёт седьмо́й год

хәзер сәгать җиденче ярты — сейча́с вре́мя полови́на седьмо́го

җиденчеләр бүген укымыйлар — семикла́ссники сего́дня не у́чатся

җиденче кат күктә тою (җиденче кат күктә хис итү) — чу́вствовать себя́ на седьмо́м не́бе

мәсьәләнең җиңеллеге күренеп тора — лёгкость зада́чи видна́ сра́зу

бөтен гәүдәсендә җиңеллек тою (сизү) — чу́вствовать лёгкость во всём те́ле

җиңеллек китерү — приноси́ть облегче́ние

сиземләү иллю́зиясе — иллю́зия восприя́тия

тәм тою иллю́зиясе — осяза́тельная иллю́зия

иллю́зияләр кору — стро́ить иллю́зии

иллю́зияләр белән юану — утеша́ть себя́ иллю́зиями

йөрәк эшчәнлеге — де́ятельность се́рдца

йөрәк тибеше — бие́ние се́рдца; сердцебие́ние

йөрәккә операция ясау — де́лать опера́цию на се́рдце

йөрәк авыруы — серде́чное заболева́ние

йөрәк мускулы — серде́чная мы́шца

йөрәк дарулары — серде́чные лека́рства

саф йөрәк — чи́стая душа́

кайнар йөрәк — горя́чее се́рдце

батыр йөрәк — хра́брое се́рдце

таш йөрәк — ка́менное се́рдце

чын йөрәктән — от всей души́, от всего́ се́рдца

йөрәк җылысы — серде́чная (душе́вная) теплота́

йөрәк әрнүе — душе́вная (серде́чная) боль

йөрәк кайгысын уртаклашу — подели́ться душе́вными пережива́ниями

йөрәк хисләрен түгү — излива́ть серде́чные чу́вства

йөрәктәген әйтеп бирү — вы́сказать то, что в душе́ (на се́рдце)

йөрәк ашкына (җилкенә, алгысый) — се́рдце волну́ется

җавап хатыңны көтәм, йөрәгем — се́рдце (ты) моё, жду отве́тного письма́

атомның йөрәгенә үтеп керү — прони́кнуть в се́рдце а́тома

мондый эшкә алынырга йөрәк кирәк — чтоб бра́ться за тако́е де́ло, нужна́ сме́лость

йөрәге белән — в душе́

йөрәге боз (салкын) — бесчу́вственный, с холо́дным се́рдцем

йөрәген бозу — си́льно расстро́ить

йөрәген кузгату — взбудора́жить, возбужда́ть

йөрәген телеп алу (телгәләү) — разрыва́ть (раздира́ть) се́рдце на ча́сти

йөрәген эретү — расположи́ть к себе́

йөрәгенә чыдый алмыйча — не вы́держав душе́вного поры́ва

йөрәк актарыла — се́рдце (душа́) разрыва́ется

йөрәк ачыну — боле́ть душо́й, огорча́ться

йөрәк ачысы — му́ка, у́жас

йөрәк аша үткәреп — глубоко́ прочу́вствовав се́рдцем

йөрәк биреп (салып) — вложи́в ду́шу

йөрәк бушату — излива́ть ду́шу, отводи́ть ду́шу; подели́ться го́рем

йөрәк дусты — друг се́рдца; серде́чный друг

йөрәк жу итү — се́рдце ёкнуло

йөрәк җитү — осме́литься, хвати́ть ду́ху

йөрәк җылысы — душе́вная теплота́, и́скренние чу́вства

йөрәк итен ашау (талау, телгәләү) — не дава́ть поко́я, терза́ть; вы́мотать (всю) ду́шу

йөрәк кабару — беспоко́иться, волнова́ться

йөрәк кандырып — с по́лным удово́льствием, с по́лным наслажде́нием

йөрәк кубу (чыгу) — си́льно испуга́ться

йөрәк кушканча — по веле́нию се́рдца

йөрәк кымырҗу — испы́тывать чу́вство стра́ха

йөрәк кысылу (ою) — се́рдце щеми́т (но́ет)

йөрәк маен (майларын) имү — обира́ть (ободра́ть) до́чиста, до ни́тки

йөрәк өшү (өшеп китү) — похолоде́ть в се́рдце

йөрәк сере — сокрове́нная та́йна

йөрәк сизү (тою) — предчу́вствовать || предчу́вствие

йөрәк сикерә — се́рдце коло́тится

йөрәк сүзе — серде́чное (душе́вное) сло́во

йөрәк сыза (сыкрый, әрни) — се́рдце щеми́т; се́рдце но́ет; душа́ (се́рдце) боли́т

йөрәк телгәләнә (парә-парә килә) — се́рдце раздира́ется на ча́сти

йөрәк тойгысы (хисе, сагышы) белән — с и́скренним, глубо́ким чу́вством; (всей) душо́й; все́ми фи́брами души́

йөрәк түзми — не те́рпится

йөрәк түрендә — в глубине́ души́ (се́рдца)

йөрәк түрендә йөртү (саклау) — всё ещё по́мнить, не забы́ть

йөрәк тынгысыз кала — се́рдце замира́ет

йөрәк тынычлану — успоко́иться, отлегло́ от се́рдца

йөрәк урыныннан кубу (кузгалу) — си́льно испуга́ться и́ли испы́тывать чу́вство постоя́нной трево́ги

йөрәк чуарлану — испы́тывать чу́вство волне́ния, беспоко́йства

йөрәк ялгау — закуси́ть, замори́ть червячка́

йөрәк ялкыны — поры́в

йөрәк ярасын кузгату — береди́ть серде́чные ра́ны

йөрәк ярсый (өзгәләнә) — се́рдце разрыва́ется

йөрәк ятмау — душа́ (се́рдце) не лежи́т, не по душе́ (се́рдцу)

йөрәк яшерү — скры́тничать

йөрәккә барып җитү — тро́гать (дойти́) до глубины́ души́ (се́рдца)

йөрәккә боз булып утыру — оста́вить о́чень неприя́тный оса́док на душе́; лечь свинцо́м на се́рдце

йөрәккә җылы керү — успоко́иться, полегча́ть на се́рдце

йөрәккә кабу (кабыну) — разволнова́ться; разне́рвничаться

йөрәккә кадалу (тию) — заде́ть за живо́е, как нож в се́рдце

йөрәккә кадау — задева́ть (заде́ть) за живо́е

йөрәккә (кара) кан саву (савылу) — се́рдце кро́вью облива́ется

йөрәккә май (кебек) булып яту — как (бу́дто) бальза́м на се́рдце

йөрәккә сеңү — запа́сть в ду́шу

йөрәккә таш булып утыру (яту) — лечь тяжёлым ка́мнем на се́рдце (на ду́шу)

йөрәккә төен булу — лечь ко́мом на се́рдце

йөрәккә уелу — запа́сть в ду́шу

йөрәккә үтү — брать за́ душу

йөрәккә якын алу (кабул итү) — принима́ть бли́зко к се́рдцу

йөрәккә ял булу — быть утеше́нием для се́рдца (души́)

йөрәкне алу — си́льно напуга́ть

йөрәкне басу — успоко́ить се́рдце

йөрәкне биреп (салып) — вкла́дывая ду́шу (рабо́тать)

йөрәкне бирү — влюби́ться, согласи́ться на взаи́мную любо́вь

йөрәкне кимерү (тырнау) — быть в постоя́нной трево́ге; скребёт на душе́ (се́рдце);

йөрәкне кисү (кисеп үтү) — вы́звать глубо́кую трево́гу; как (бу́дто) ножо́м резану́ть по се́рдцу

йөрәкне талау — терза́ть ду́шу (се́рдце)

йөрәкне тетрәтү — сотряса́ть се́рдце

йөрәкне тынычландыру — отвести́ ду́шу

йөрәкне тырный (тырнап тора) — на се́рдце скребёт; ко́шки скребу́т на се́рдце (душе́)

йөрәкне учта (уч төбендә) тотып (кысып, йомып) — испы́тывая си́льное волне́ние, трево́гу; с замира́нием се́рдца

йөрәкне эретү — смягчи́ть (растро́гать, уте́шить) се́рдце

йөрәкне өзү (телгәләү) — надрыва́ть (раздира́ть) се́рдце (ду́шу)

йөрәктә саклау (йөртү) — храни́ть в се́рдце (па́мяти)

йөрәктән авыр таш төшкәндәй булды —ка́мень с души́ свали́лся; отлегло́ от се́рдца

йөрәктән алу — брать (хвата́ть) за́ се́рдце (ду́шу)

йөрәктән кичерү — си́льно пережива́ть

йөрәктән төшкән — родно́й, плоть от пло́ти

йөрәктән чыкмау — быть в па́мяти, не забыва́ться

үзеңне кимсетелгән хәлдә тою — чу́вствовать себя́ в уни́женном положе́нии

кимсетелгән кыяфәт — заби́тый вид

кимсетелгәннәр өчен үч алу — отомсти́ть за уни́женных

сөм белән энә эзләп табу — находи́ть иглу́ при по́мощи осяза́ния

бармак сөме — то́нкое чутьё па́льцев

борын сөме — обоня́ние, чутьё но́сом

кисәкчә (зәррә) сөме — по́ле части́цы

аның сулышы тигез — дыха́ние его́ ро́вное

сулыш органнары — о́рганы дыха́ния

җылы сулышын тою — почу́вствовать её тёплое дыха́ние

ясалма сулыш алдыру — де́лать иску́сственное дыха́ние

яз сулышы — дыха́ние весны́

икенче сулыш — второ́е дыха́ние

актык сулышына кадәр — до после́днего дыха́ния (вздо́ха)

сулыш юллары — дыха́тельные пути́

сулыш белән керү — пони́кнуть вме́сте с вдыха́емым во́здухом

шул сулышта ук — в то́т же миг

бер сулышта — в оди́н миг

сулыш алмыйча тыңлау — слу́шать, затаи́в дыха́ние

сулыш киселү; сулыш өзелү — испусти́ть дух

сулыш өрү — вдохну́ть жизнь

сулышны кысып — затаи́в дыха́ние

сулыш алмыйча — затаи́в дыха́ние

сусаганлык тою — испыта́ть жа́жду

канга сусаганлык — жа́жда кро́ви